Fascinatie eigen vak;
Wat mij fascineert in mijn eigen vak, beeldende kunst en vormgeving, is voornamelijk het ‘creëren’, de conceptrealisatie. Je probeert de ideeën die je hebt met betrekking tot bepaalde onderwerpen, hetzij maatschappelijke of werkelijkheidsopvattingen, te vertalen naar een beeld. Het beeld representeert als het ware het innerlijk en is vaak veel sterker dan woorden, het roept associaties op maar ook vragen en soms zelfs helemaal niets en ook dan kan het aanzetten tot denken. Dat vind ik leuk.
Het thema ‘echt/onecht’;
Voor de verdiepingsopdracht naar een andere kunstdiscipline heb ik uiteindelijk gekozen voor film. Hierbij wil ik graag ingaan op de filmvertelling, dit omdat ik het wel kon linken naar wat mij fascineert in mijn eigen vak; het vertalen van bepaalde ideeën naar beeld. Vooral de film ‘Heavenly Creatures’ van Peter Jackson sprak mij erg aan. Peter Jackson heeft niet alleen zijn eigen ideeën over een bepaald verhaal verbeeldt maar heeft ook de fantasiewereld van de hoofdrolspelers in de film zichtbaar gemaakt.
De film past daarom ook heel erg goed binnen het thema ‘echt/onecht’. De twee hoofdrolspelers ( Pauline en Juliette) creëren samen een nieuwe wereld ‘de vierde wereld’ en vluchtten hier helemaal in weg, ze krijgen zo’n sterke band dat ze niet meer zonder elkaar kunnen. In deze ‘vierde wereld’ hebben ze hun eigen regels bepaald, een persoon, een ‘obstakel’ uit de ‘werkelijkheid’ kunnen ze hier in gedachten gewoon uit de weg ruimen, vermoorden. Op gegeven moment lopen de tastbare wereld en de ‘vierde wereld’ in elkaar over en wordt een obstakel, de moeder van Pauline, die hun ervan probeert te onthouden elkaar te zien, ook werkelijk uit de weg geruimd.
Wat je dan ook in de film ziet gebeuren is dat bepaalde momenten, wanneer Julliette of Pauline in gedachten mensen ‘wegdenken’, dat deze worden verstild; je wordt meegetrokken in de denkwereld van Julliette en Pauline, je ziet dan bijvoorbeeld alleen nog maar de lippen van de persoon voor hen bewegen gevolgd door de intrede van een figuur uit de ‘vierde wereld’ die deze persoon even uit de weg ruimt. Vervolgens keer je, bij wijze van spreken, zelf ook weer terug naar de tastbare wereld en gaat het moment weer verder, de personen leven dan overigens nog.
Verder is de film gebaseerd op een waar gebeurt verhaal, Dit kan ook gekoppeld worden aan het thema ‘echt/onecht’ want wat is ‘waar’?. De film is een interpretatie van de regisseur/producer en is natuurlijk hier en daar een beetje aangedikt. Zoals de mensen van theater zullen zeggen; het is liegend de waarheid vertellen. Hoewel dit de waarheid van de regisseur is; de ideeën die hij hierbij had, een verbeelding van het innerlijk om het onderwerp of een opvatting te verduidelijken.
Beelden zeggen meer dan woorden, het hoeft niet ‘echt’ te zijn, het wordt er alleen veel ‘echter’ door.
‘Heavenly Creatures’
Notities bij het kijken van de film;
- Gebruik van flashbacks; sommige beelden in sepia
- Veel close-ups; blikken zeggen veel, komen weinig woorden aan te pas/ karakteristiek
- Verschillende standpunten; versterken de suspence/spanning -> close-up voeten/handgebaren/ sommige beelden van bovenaf gefilmd/ sommige van ver af
- Verstilling/vertraging van momenten; beleeft het via de hoofdpersonen/je wordt meegetrokken in hun imaginaire wereld
- Camera gaat mee met bewegingen; wanneer er gerend wordt gaat het beeld ook op en neer
- Af en toe is er een ‘alwetende’ verteller, die zegt wat er is gebeurt/ afgewisseld met gedachtes van hoofdpersoon Pauline (protagonist) – schrijft in haar dagboek/ hoort gedachtes hard op.
- Het verhaal begint eigenlijk met het einde – twee meisjes met bebloede gezichten rennen gillend naar een persoon toe. Daarna wordt verteld/verbeeld wat hieraan vooraf is gegaan.
- Tijdsversnelling; hoe de vriendschap groeit, wordt een beetje fragmentarisch laten zien; verschillende momenten na elkaar- alleen beeld- daarna gaat het verhaal verder.
- Geeft tijdsbeeld jaren `50 weer- kleding/meisjesscholen/ opvattingen over homoseksualiteit/geloof/ fantasie- beter richtten op dingen die er toe doen ( christelijk)
- Conflicten; meisjes worden te close – ongezonde relatie/ ouders zijn er op tegen – afzetten tegen ouders en iedereen die tussen hun wil komen( obstakels)
- Imaginaire wereld wordt weergegeven met meer licht ( als een sprookje)
- Muziek versterkt de inhoud- christelijke muziek in de tastbare wereld- meiden zetten zich hiervan af . Muziek van Mario Lanza ( idool); in de imaginaire wereld; (favoriete acteurs zitten hier e.d. = niet christelijk)
- Psychologische ontwikkeling; steeds meer vluchtten in fantasie/ Pauline heeft een doel laat dit niet meer los, laat er niets tussen komen – genoodzaakt te handelen.
Andere onderzochte bronnen/mogelijke inspiratie voor het schrijven van een artikel;
Films
*Memento (2000), Christopher Nolan
*Eternal sunshine of the spotless mind (2004), Michel Gondry
Artikelen
* Bolwijn, Marjon, ‘Spelen met de smaak van de massa’, de Volkskrant, 21-05, 2011
* Janssen, Hein, ‘De magische verbeelding van de beweging’, de Volkskrant, 11-02,
2011
* Kamer, Gijsbert, ‘Dankzij Ader had ik het lef mijn liedjes minimaler te maken’,de
Volkskrant, 07-08, 2011
*Veraart, Karin, ‘Dat ontroerende verfrommelde leven’, de Volkskrant, 04-02, 2011.
Literatuur
*Achterhuis, Hans, ‘Utopie’ (2007)
*Huxley, Aldous, ‘Brave new world’ (1932)
*Orwell, George, ‘1984’ (1949)
De artikelen die ik heb gelezen heb ik voornamelijk gebruikt om te analyseren, om te kijken naar opbouw en dergelijke. De genoemde films deden mij meteen aan dit thema denken en hebben mij ooit ook wel geraakt, gefascineerd. In ‘Memento’ functioneert het lange termijngeheugen van de hoofdrolspeler niet goed, hierdoor tatoeëert hij alles wat hij moet onthouden op zijn lichaam, toch kunnen de mensen in zijn omgeving hem andere dingen dan de ‘waarheid’ laten geloven. De film is ook goed in elkaar gezet; een beetje fragmentarisch, cyclisch, je denkt vanuit de hoofdpersoon hierdoor weet je zelf ook niet veel.
In ‘Eternal sunshine of the spotless mind’ zijn de hoofdpersonen, een stelletje, uit elkaar gegaan, beide hebben het er moeilijk mee. Een professor heeft een manier gevonden om herinneringen uit het geheugen te wissen, de vriendin heeft dit proces al doorstaan waardoor haar voormalige partner uit haar geheugen is gewist. Haar voormalige partner, de hoofdrolspeler, komt hierachter en wil haar ook uit haar geheugen wissen. Tijdens het proces komt hij er echter achter dat hij zo ook de leuke herinneringen verliest en die wil hij graag behouden, hij wil haar eigenlijk niet uit zijn hoofd krijgen.
De literatuur die ik heb gelezen over utopieën/dystopieën kon ik ook wel plaatsen binnen het thema. Het gaat over een maakbare wereld, er wordt een beeld geschetst van hoe een betere wereld eruit zou kunnen zien of hoe de wereld eruit zou kunnen gaan zien als we doorleven als nu of in de tijd waarin het is geschreven. Niet alleen vertegenwoordigt een boek een andere werkelijkheid ( context, beroep op het innerlijke) ook gaat het in deze boeken over een andere werkelijkheid, er is een andere werkelijkheid in gecreëerd.
Het artikel;
Het innerlijk verbeeld(t)
Peter Jackson
De uit Nieuw- Zeeland afkomstige filmregisseur en producer Peter Jackson (1961) groeide op als enig kind en had mede hierdoor ook een rijkdom aan fantasie. Hoewel Jackson nooit een opleiding tot filmmaker genoot, heeft hij door eigen producties te maken, zichzelf de filmtechnieken aangeleerd. Bad Taste( 1988 ), was zijn eerste echte speelfilm, het was opgezet als korte film waarna hij het heeft voltooid als speelfilm dankzij subsidie van de New Zealand Film Commision. Nadat de film in première is gegaan op het Filmfestival in Cannes is het bestempeld tot cult- klassieker. Het is niet verwonderlijk dat Jackson, met zijn rijkdom aan fantasie, voornamelijk fictiefilms heeft geregisseerd . Zo heeft hij onder andere ook de trilogie Lord of the Rings (2001-2003) en King Kong (2005) verfilmd. Zijn eerdere geregisseerde werken waren echter niet bedoeld voor een groot publiek. Hoewel zijn film Heavenly Creatures (1994), gebaseerd op een waar gebeurt verhaal en daarmee een ommekeer in Jackson`s genre, door vele filmcritici serieus genomen werd. De film werd gedraaid in het Filmhuis en trok vele bezoekers.
Ooit wel eens afgevraagd hoe de verbeelding van iemand er uit zou zien wanneer je dit tastbaar zou maken? Je zou het enkel kunnen inbeelden. Een magisch landschap waar eenhoorns door de weide galopperen, bomen waar kristallen aan groeien in alle kleuren van de regenboog. Alles gehuld in prachtig wit licht de suggestie opwekkend dat alles omringt is door een aura…In zijn film Heavenly Creatures is het Peter Jackson gelukt om de verbeelding van twee tienermeisjes, Juliette Hulme en Pauline Rieper/Parker, tastbaar te maken. Hun imaginaire wereld schemert door in de ‘werkelijkheid’ waardoor de scheidslijn tussen deze twee werelden uiteindelijk compleet vervaagd.
Heavenly Creatures is een psychologisch getint drama gebaseerd op een waar gebeurd verhaal. Het verhaal doet een beroep op je gevoel, het is zo verfilmd dat je wel emotioneel betrokken moet raken bij de tienermeisjes Juliette Hulme en Pauline Parker. De persoonlijkheden van de personages verschillen enorm, Pauline is heel introvert en Juliette extrovert, maar hierin zit juist die aantrekkingskracht. Wat ze gemeen hebben is een levendige fantasie, samen creëren ze dan ook een imaginaire wereld wat steeds meer hun ‘werkelijkheid’ lijkt te worden. De meiden ontwikkelen een sterke band en worden onafscheidelijk wat door de omgeving, de ouders, als een ongezonde relatie wordt gezien. Voornamelijk de moeder van Pauline probeert er van alles aan te doen om een wig tussen de twee te vormen.
Met het onbegrip en de tegenwerking van de ouders als achtergrond vluchtten de meiden steeds vaker in hun fantasie, in hun wereld bepalen zij immers zelf de regels en obstakels kunnen daar gemakkelijk uit de weg geruimd worden. Wanneer ze elkaar niet meer mogen zien, raakt hun imaginaire wereld zo verbonden met de werkelijkheid. Het lijkt dan ook onvermijdelijk om de obstakels ook hier weg te werken. Als Juliette naar een sanatorium in Zuid-Afrika gestuurd dreigt te worden vanwege haar tuberculose, lijkt het onvermijdelijke te gaan gebeuren. De meiden willen wat ze nu hebben niet kwijt, ze willen voor altijd bij elkaar blijven. Ze moeten een oplossing bedenken, er zit niets anders op; Pauline`s moeder moet dood!
Het is fascinerend hoe Jackson dit waar gebeurde drama heeft vertaald door het innerlijke te verbeelden, voelbaar te maken. Als docent beeldende kunst en vormgeving in wording probeer ik zelf regelmatig een vertaling te maken van een concept naar een beeld. Zo`n beeld kan gezien worden als een representatie van het innerlijk, van mijn werkelijkheid, en is vaak veel sterker dan woorden. Het kan emoties opwekken, associaties en vragen oproepen, maar ook opvattingen versterken of benadrukken.
Dit is precies wat Jackson bij deze film ook heeft gedaan. Hij heeft het ‘echte’ verhaal geïnterpreteerd en zijn waarheid, de ideeën die hij hierbij had, in beelden uitgedrukt. Hoe hij het innerlijk heeft verbeeld(t) doet een beroep op het gevoel van de kijker. Hij versterkt dit emotionele aspect door de film te laten eindigen met echt materiaal van de veroordeling;
‘Juliet was released in November 1959 and immediately left New Zealand to join her mother overseas. Pauline was released two weeks later, but remains in New Zealand on parole until 1965.It was a condition of their release that they never meet again.’(Noot)
Het is hierdoor bijna onmogelijk om geen medelijden te hebben met de personages.
Jackson trekt je door de film heen mee naar een imaginaire wereld, laat je meedenken, meevoelen, en zowel de kijker als de personages worden opeens weer op de feiten gedrukt. Als kijker zag ikzelf bijvoorbeeld nu alleen nog maar het emotionele aspect. De personages hebben zo hun best gedaan om bij elkaar te blijven en hun enige uitweg, de moord, heeft hun juist uit elkaar gedreven. Het rationele aspect, dat het toch moord blijft, kwam niet bij me op. Het is wel duidelijk dat Jackson dit niet wilde benadrukken. Wat beelden al niet teweeg kunnen brengen.
De filmbeelden van Jackson komen, net zoals mijn beeldende werken, voort uit ideeën. De beelden zijn eigenlijk representaties van het innerlijke, van de waarheid of werkelijkheid van de maker. Beelden roepen vragen of associaties op of kunnen bepaalde opvattingen benadrukken of versterken. Zo versterkt Jackson het emotionele aspect in zijn film, schetst een emotioneel beeld, waardoor je niet let op het rationele.
Beelden zeggen dan ook veel meer dan woorden, ze hoeven niet ‘echt’ of rationeel te zijn, als ze maar ‘echter’ lijken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten